دندان‌های عقل به عنوان آخرین دندان‌هایی که در دهان رشد می‌کنند، گاهی به دلیل کمبود فضا در فک به‌صورت نهفته باقی می‌مانند. جراحی دندان نهفته یکی از رایج‌ترین روشهای درمانی برای رفع مشکلات ناشی از این شرایط است. دندان عقل نهفته ممکن است کامل زیر لثه یا استخوان فک پنهان باشد (نهفتگی کامل) یا بخشی از آن از لثه خارج شده باشد (نهفتگی جزئی). این وضعیت می‌تواند منجر به درد، عفونت، پوسیدگی دندان‌های مجاور، تشکیل کیست یا حتی آسیب به ساختارهای اطراف مانند اعصاب فک شود.
انواع نهفتگی دندان عقل
نهفتگی دندان‌های عقل بر اساس جهت و عمق قرارگیری آنها دسته‌بندی می‌شود:
- نهفتگی مزیوآنگیولار: دندان به سمت جلو کج شده و شایع‌ترین نوع نهفتگی است.
- نهفتگی دیستوآنگیولار: دندان به سمت عقب متمایل شده و نادرتر است.
- نهفتگی عمودی: دندان در موقعیت صحیح قرار دارد، اما به دلیل کمبود فضا زیر لثه باقی می‌ماند.
- نهفتگی افقی: دندان به‌صورت کاملاً خوابیده زیر لثه قرار گرفته و فشار زیادی به دندان‌های مجاور وارد می‌کند.
علائم و عوارض دندان‌های نهفته
برخی از دندان‌های نهفته بدون علامت هستند، اما در صورت بروز مشکل، علائمی مانند درد فک، تورم لثه، عفونت (پریکورونیت)، بوی بد دهان، مشکل در باز کردن کامل دهان و حتی سردردهای منتشر ظاهر می‌شوند. عدم درمان به‌موقع می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان دوم (مجاور)، تحلیل استخوان فک، تشکیل کیست یا تومورهای خوش‌خیم شود.
تشخیص و ارزیابی
تشخیص دندان نهفته با معاینه بالینی و تصویربرداری (مانند رادیوگرافی پانورامیک یا سی‌تی‌اسکن سه‌بعدی) انجام می‌شود. این روش‌ها به دندانپزشک کمک می‌کنند تا موقعیت دقیق دندان، رابطه آن با اعصاب فک و میزان سختی جراحی را ارزیابی کند.
روشهای درمانی جراحی دندان نهفته
کشیدن دندان عقل رایج‌ترین روش درمانی است. این جراحی بسته به پیچیدگی نهفتگی، تحت بی‌حسی موضعی، آرام‌بخش وریدی یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود. در مواردی که ریشه دندان نزدیک عصب فک پایین است، از کرونکتومی (برداشتن تاج دندان و باقی گذاشتن ریشه) استفاده می‌شود تا خطر آسیب عصبی کاهش یابد.
عوارض احتمالی جراحی
- خشکی حفره دندان: از بین رفتن لخته خون و نمایان شدن استخوان که با درد شدید همراه است.
- آسیب به اعصاب: بی‌حسی موقت یا دائمی در لب، چانه یا زبان (کمتر از ۱٪ موارد).
- عفونت: نیازمند مصرف آنتی‌بیوتیک و مراقبت‌های ویژه پس از عمل.
- تورم و ناراحتی: معمولاً طی ۳ تا ۷ روز بهبود می‌یابد.
زمان مناسب برای جراحی
متخصصان توصیه می‌کنند جراحی دندان نهفته در سنین پایین‌تر (۱۷ تا ۲۵ سال) انجام شود، چرا که ریشه دندان هنوز به‌طور کامل تشکیل نشده و بهبودی سریع‌تر است. با افزایش سن، خطر عوارضی مانند تحلیل استخوان فک و طولانی‌تر شدن دوره نقاهت بیشتر می‌شود.
جراحی پیشگیرانه: اختلاف نظر در درمان دندان‌های بدون علامت
برخی از دندانپزشکان پیشنهاد می‌کنند دندان‌های نهفته بدون علامت به‌صورت پیشگیرانه کشیده شوند تا از مشکلات آینده جلوگیری شود. در مقابل، گروهی دیگر معتقدند نظارت منظم و اقدام تنها در صورت بروز علائم کافی است. تصمیم نهایی با در نظر گرفتن شرایط فردی بیمار، خطرات جراحی و ترجیحات شخصی او گرفته می‌شود.
مراقبت‌های پس از جراحی
- استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم در ۲۴ ساعت اول.
- اجتناب از مصرف غذاهای سفت و گرم در روزهای ابتدایی.
- شستشوی دهان با آب نمک رقیق پس از ۲۴ ساعت.
- پرهیز از فعالیت‌های سنگین و استعمال دخانیات تا بهبودی کامل.
برای مشاوره رایگان یا دریافت نوبت در کلینیک دندانپزشکی نسترن، با شمارۀ ۰۲۱۸۸۷۴۱۶۴۰ تماس حاصل فرمایید.
سؤالات متداول
چرا باید دندان نهفته را جراحی کرد؟
دندان‌های نهفته ممکن است باعث درد، عفونت (پریکورونیت)، پوسیدگی دندان‌های مجاور، تشکیل کیست یا آسیب به اعصاب فک شوند.
آیا جراحی دندان نهفته درد دارد؟
خیر، جراحی تحت بی‌حسی موضعی، آرام‌بخش یا بیهوشی انجام می‌شود و در حین عمل دردی احساس نمی‌کنید. پس از جراحی نیز با تجویز مسکن‌ها، ناراحتی قابل کنترل است.
مدت زمان بهبودی چقدر است؟
بیشتر بیماران طی ۳ تا ۷ روز به فعالیت‌های عادی بازمی‌گردند، اما بهبود کامل لثه و استخوان ممکن است ۲ تا ۴ هفته طول بکشد.
آیا همه دندان‌های نهفته نیاز به جراحی دارند؟
خیر. اگر دندان نهفته بدون علامت باشد و خطری برای سلامت دهان ایجاد نکند، ممکن است تحت نظارت قرار گیرد. اما در صورت بروز علائم یا خطرات احتمالی، جراحی توصیه می‌شود.
آیا پس از جراحی می‌توانم غذا بخورم؟
بله، اما در روزهای اول باید از غذاهای نرم و سرد استفاده کنید. از مصرف غذاهای داغ، تند یا سفت تا بهبودی کامل خودداری نمایید.
