کیست دندان یکی از بیماری‌های شایع دهان و دندان است که معمولاً به‌صورت حفره‌ای پر از مایع یا بافت نرم در اطراف ریشه دندان یا لثه ایجاد می‌شود. این مشکل در بسیاری از مواقع بدون علامت خاص پیشرفت می‌کند و تنها در رادیوگرافی دندانپزشکی قابل مشاهده است. با این حال، در صورت بی‌توجهی می‌تواند منجر به عفونت، تخریب استخوان فک و حتی از دست رفتن دندان شود.
کیست دندان چیست؟
کیست دندان یک کیسه یا حفره بسته است که داخل آن معمولاً مایع، چرک یا بافت نیمه‌جامد قرار دارد. این کیست‌ها اغلب اطراف ریشه دندان‌هایی که عفونت یا پوسیدگی شدید دارند ایجاد می‌شوند. کیست‌ها ممکن است سال‌ها بدون علامت بمانند اما در صورت بزرگ شدن، به ریشه دندان، لثه و حتی استخوان فک آسیب می‌زنند.
علت ایجاد کیست
دلایل مختلفی در تشکیل کیست دندان نقش دارند. پوسیدگی‌های عمیق درمان‌نشده و عفونت‌های دندانی طولانی‌مدت، از مهم‌ترین عوامل هستند. در برخی موارد، ضربه به دندان یا رشد غیرطبیعی دندان عقل می‌تواند شرایط ایجاد کیست را فراهم کند. همچنین درمان ریشه ناقص، شکست درمان‌های قبلی و حتی زمینه‌های ژنتیکی در برخی افراد احتمال تشکیل این ضایعه را بیشتر می‌کنند.
علائم کیست دندان
در مراحل اولیه معمولاً هیچ علامتی وجود ندارد. اما با بزرگ شدن کیست، نشانه‌های زیر بروز می‌کند:
- تورم در لثه یا فک
- درد مداوم یا ضربان‌دار
- لق شدن دندان‌ها
- تغییر رنگ لثه
- خروج چرک یا بوی بد دهان
- در موارد شدید، تغییر شکل استخوان فک
روشهای تشخیص
دندانپزشک معمولاً با کمک رادیوگرافی (X-Ray) و در برخی موارد سی‌تی‌اسکن می‌تواند وجود کیست را شناسایی کند. این کیست‌ها ممکن است با عفونت‌های معمولی اشتباه گرفته شوند، بنابراین تشخیص تخصصی اهمیت بالایی دارد.
روشهای درمان
انتخاب روش درمان به اندازه، نوع و محل کیست بستگی دارد. در صورتی که منبع عفونت از ریشه دندان باشد، درمان ریشه می‌تواند راهکار مؤثری باشد. در کیست‌های بزرگ یا مقاوم، معمولاً دندانپزشک جراحی برداشت کیست را توصیه می‌کند. برخی موارد با روش مارسوپیالیزاسیون (باز کردن و تخلیه تدریجی کیست) مدیریت می‌شوند تا فشار از روی استخوان و بافت اطراف برداشته شود. اگر دندان به‌طور کامل غیرقابل حفظ باشد، کشیدن دندان همراه با کیست به‌عنوان آخرین راه‌حل انجام می‌شود.
| روش درمان | مزایا | معایب |
|---|---|---|
| جراحی کیست (Cystectomy) | درمان قطعی و کامل، کاهش احتمال عود | نیاز به جراحی و بخیه، دوران نقاهت |
| مارسوپیالیزاسیون | فشار کیست کم می‌شود، مناسب برای کیست‌های بزرگ | طول درمان بیشتر، احتمال باقی‌ماندن بخشی از کیست |
| کشیدن دندان همراه با کیست | حذف کامل منبع عفونت | از دست رفتن دندان، نیاز به ایمپلنت یا پروتز جایگزین |
پیشگیری از کیست دندان
اگرچه همیشه نمی‌توان از تشکیل کیست جلوگیری کرد، اما رعایت بهداشت دهان و دندان تأثیر زیادی در کاهش احتمال بروز آن دارد. مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و مراجعه دوره‌ای به دندانپزشک (هر شش ماه یک‌بار) کمک می‌کند پوسیدگی و عفونت‌ها در مراحل اولیه درمان شوند. همچنین درمان اصولی دندان عقل‌های نهفته و پرهیز از وارد آمدن ضربه به دندان‌ها در پیشگیری مؤثر است.
سخن پایانی
کیست دندان یک عارضه شایع اما خطرناک است که اگر به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند منجر به عفونت شدید و حتی از دست رفتن دندان شود. تشخیص زودهنگام با رادیوگرافی و مراجعه منظم به دندانپزشک بهترین راه برای پیشگیری از عوارض آن است.
برای مشاوره رایگان یا دریافت نوبت در کلینیک دندانپزشکی نسترن، با شمارۀ ۰۲۱۸۸۷۴۱۶۴۰ تماس حاصل فرمایید.
سؤالات متداول
آیا کیست دندان خطرناک است؟
بله، اگر درمان نشود می‌تواند باعث از دست رفتن دندان، آسیب به استخوان فک و گسترش عفونت شود.
آیا کیست دندان خودبه‌خود از بین می‌رود؟
خیر. کیست نیاز به درمان تخصصی دارد و در صورت بی‌توجهی بزرگ‌تر می‌شود.
جراحی کیست دندان درد دارد؟
خیر. این عمل تحت بی‌حسی موضعی یا در برخی موارد بیهوشی انجام می‌شود و بیمار دردی احساس نمی‌کند.
آیا همه کیست‌های دندانی باید جراحی شوند؟
خیر. برخی موارد با درمان ریشه یا تخلیه کنترل می‌شوند، اما تشخیص قطعی با دندانپزشک است.
بهترین زمان مراجعه به دندانپزشک چه موقع است؟
هر زمان تورم، درد یا علائم غیرعادی در لثه و دندان مشاهده شد، باید سریع مراجعه کرد.
